انواع مشتقات آلی و غیر آلی سلنیم
سلنیم به انگلیسی selenium عنصری با عدد اتمی 34، وزن اتمی 78.96، دمای ذوب 217درجه سانتی گراد، دمای جوش 684 درجه و چگالی 4.79 است. به صورت ناخالصی های سلنید در کانه های سولفید و به صورت کلاوستالیت و کروکسیت وجود دارد.
از غبار حاصل از کاربرد کانه های سولفید استخراج می شود، در محلولKCN و توسط HCL ته نشین می شود.
سلنیوم خاکستری رنگ پایدار، ظاهری فلزی دارد و شامل زنجیرهایSen با برخی پیوندهای عرضی است. این سلنیوم دارای خاصت نور-رسانایی است و در زیراکس پیلهای نور-رسانایی (چشم الکتریکی) بکار می رود.
فرم قرمز رنگ سلنیم به وسیله SO2ازمحلول ته نشین می شود و شامل واحدهای Se8 است و در CS2 پایدار استسلنیم با بسیاری از عنصرها ترکب می شود و برای نمونه، اکسیدها یا هالیدا را پدید می آورد.
سلنیم به عنوان ماده افزودنی به پولاد و در شیشه سازی نیز بکار می رود.
سلنیم به مقدار جزیی از عنصرهای ضروری بدن است ولی مقادیر زیادتر آن سمی است.
نیاز جهانی به سلنیم در سال 1976 میلادی حدود 1300 تن بوده است.
سلنیم برمیدها
سلنیم مونو برمید ، Se2Br2، مایع قرمز تیره با دمای جوش227°c است (تجزیه می شود). از اثر SeBr2یا Br2 بر Se بدست می آید.
سلنیم تترا برمید، SeBr4 جامد زرد رنگ است که به سهولت Br2 از دست می دهد و به Se2Br2 تبدیل می شود. سلنیم برمید فقط در حالت بخار پایدار است.
شیمی سلنیم
سلنیم از اعضای گروه اکسیژن است و دارای پیکربندی الکترونی 4s24p4 است. یک نافلز است و اندکی خواص شیمیایی کاتیونی بروز می دهد.
حالت های اکسایش عادی سلنیم عبارتند از: +6، +4 ، +2 و -2ترکیب های سلنیم IV)) به ویژه به عنوان پذیرنده الکترون عمل می کنند. ترکیب های سلنیم (II) الکتروندهندگان خوبی هستند.
سلنیم کلریدها
سلنیم مونو کلرید Se2Cl2 با دمای ذوب -85°c است. و در 130°c تجزه می شود. مایعی زرد رنگ و کلردار کننده خوبی است. از اثر Cl2 بر Se بدست می آید. سلنیم تتراکلراید SeCl4 دمای ذوب 305°c دارد. جامد زرد رنگی که از اثر Cl2 بر Se2Cl2 بدست می آید.
در محلول HCl غلیظ هگزاکلروسلنات های شامل یون (SeCl6)2- تشکیل می دهد. سلنیم دی کلرید، SeCl2 فقط در فاز گاز پایدار است.
سلنیم فلوئوریدها
سلنیم تترافلوئورید SeF4 دمای ذوب -14°c و دمای جوش 106°c دارد.مایعی بی رنگ از اثر F2 بر Se تصعید شده بدست می آید. در آب آبکافت می شود.
سلنیم هگزافلوئورید SeF6 دمای ذوب -39°c دارد. و در -47°c تصعید می شود. همراه با Se2F10 ازاثر Se بر F2 بدست می آید. از لحاظ شیمیایی، نسبتا خنثی است.
مشتق های آلی سلنیم
مشتق های آلی سلنیم، به مشتق های ساده تر گوگرد شباهت دارند. بخش عمده ای از شیمی مشتق های آلی سلنیم به مشتق های سلنیم (II) مربوط می شود. گرچه بری مشتق های آلی سلنیم (IV) نیز شناخته شده اند.
سلنیم اکسیدها
سلنیم دیوکسید SeO2 در 315°c تصعید می شود. جامد سفیدرنگ است، و از اثر O2 بر Se بدست می آید. دارای ساختار بسپاری (پلی مری) است. در آب، H2SeO3 پدید می آورد. به عنوان یک عامل اکسنده برای اکسایش هیدورژن های آلفا نسبت به گروه C=O در شیمی آلی بکار می رود.از Se و SO3 مذاب، SSeO3 پدید می آید.
سلنیم تری اکسید SeO3 دمای ذوب 120°c دارد. از اثر اکسیژن بر بخار Se در قوس الکتریکی بدست می آید. جامد سفیدرنگی است که در آب به H2SeO4 تبدیل می شود.
سلنیم اکسی اسیدها
سیستم سلنیم اکسی اسیدها در مقایسه با اکسی اسیدهای گوگرد، بسیار ساده تر است. سلنیک اسید، H2SeO4 از اکسایش سلنات های (IV) با Cl2 و MnO4- بدست می آید. اسیدی قوی، شبیه به H2SO4 است. ولی دراثر حرارت، O2 از دست می دهد.
سلینو اسید H2SeO3 از اثر آب بر SeO2 بدست می آید. از H2SO3 پایدارتر است، در اثر اکسایش به H2SeO4 تبدیل می شود و با SO2 به Se کاهش می یابد. با اکسیدها، هیدروکسیدها یا کربنات ها ترکیب می شود و سلنات های (IV) تشکیل میدهد.
سلنو سولفوریک اسید H2SeSO3 مشابه تیوسولفوریک اسید است. این اسید به صورت آزاد وجود ندارد و از اثر Se بر (SO3)2- بدست می آید. سلنوسولفات ها به سهولت تجزیه می شوند.
سلنو سیانات ها
مشتق ها شامل گروه بندیSeCN نظیر KSeCN که از اثر KCN بر Se بدست می آید.
یون های سلنیم
کاتیون های دارای سلنیم سه کئوردیناسیونی، نظیر [Me3Se]+ هستند.
تهیه و تنظیم: شرکت مینا تجهیزآریا
برگرفته از فرهنگ شیمی، انتشارات فاطمی
سلنیوم مرک
نام ماده: Selenium
کد محصول مرک: 107714
فرمول: Se
CAS NUMBER : 7782-49-2
مولار: 78.96 g/mol
قابلیت محلول شدن: (20 °C) slightly soluble
نقطه جوش: 685 °C (1013 hPa)
درجه ذوب: 217 °C
انبوهی: 4.28 g/cm3 (20 °C)
در پکیج های: 50 گرمی*250 گرمی*1 کیلویی*