تجربه نشان داده است که به منظور کار با مواد شیمیایی به خصوص در محیط هایی چون آزمایشگاه، آشنایی با اطلاعات مندرج در برچسب مواد شیمیایی می تواند تا حد زیادی خطرات استفاده از این مواد را تقلیل دهد.
این برچسب در واقع همان برچسبی است که تولیدکننده روی بدنه ظرف قرار می دهد و جزء الزامات تولید مواد شیمیایی است.
برچسب مواد شیمیایی چیست؟
برچسب مواد شیمیایی، نام و علائمی است که بر روی بسته‌بندی مواد شیمیایی قرار می‌گیرد و اطلاعات مهمی درباره خطرات، استفاده صحیح، نگهداری و دفع آنها را برای کاربران فراهم می‌کند.
این برچسب‌ها شامل نام ماده شیمیایی، فرمول شیمیایی، خطرات، نشانگر‌ها، دستورالعمل‌های اضطراری و سایر اطلاعات لازم درباره استفاده از ماده هستند.
افراد مشغول در آزمایشگاه به سبب کار با انواع مواد شیمیایی در معرض خطرات زیادی هستند.
تجربه نشان داده است که به منظور کار با مواد شیمیایی به خصوص در محیط هایی چون آزمایشگاه، آشنایی با اطلاعات مندرج در برچسب مواد شیمیایی می تواند تا حد زیادی خطرات استفاده از این مواد را تقلیل دهد.
این برچسب در واقع همان برچسبی است که تولیدکننده روی بدنه ظرف قرار می دهد و جزء الزامات تولید مواد شیمیایی است.
برچسب مواد شیمیایی چیست؟
برچسب مواد شیمیایی، نام و علائمی است که بر روی بسته‌بندی مواد شیمیایی قرار می‌گیرد و اطلاعات مهمی درباره خطرات، استفاده صحیح، نگهداری و دفع آنها را برای کاربران فراهم می‌کند.
این برچسب‌ها شامل نام ماده شیمیایی، فرمول شیمیایی، خطرات، نشانگر‌ها، دستورالعمل‌های اضطراری و سایر اطلاعات لازم درباره استفاده از ماده هستند.
افراد مشغول در آزمایشگاه به سبب کار با انواع مواد شیمیایی در معرض خطرات زیادی هستند.
یکی از کارآمدترین روش ها برای آگاهی افرادی که با مواد شیمیایی آزمایشگاهی کار می کنند، استفاده از برچسب مواد شیمیایی (Chemical Label) است.
تولیدکنندگان مواد شیمیایی ملزم به استفاده از برچسب روی همه این مواد هستند؛
اما برچسب گذاری مواد شیمیایی تنها به تولیدکننده مواد شیمیایی محدود نمی شود؛
بلکه استفاده کنندگان مواد شیمیایی خطرناک (Hazardous Chemicals) در زمان انتقال این مواد، دفع ضایعات و دفع ظروف آن ها باید از برچسب استفاده کرده و بر اساس استانداردها عمل کنند.
در سال 1982 اداره ایمنی و بهداشت ایالات متحده (OSHA: Occupational Safety and Health Administration) قوانین استانداردی در خصوص مواجهه با مواد شیمیایی مختلف تدوین کرد که عبارت اند از:
نگارش برنامه مدون ایمنی مواجهه با خطر (Danger)
برگه اطلاعات ایمنی مواد (Safety Data Sheet)
برچسب گذاری مواد شیمیایی (Labeling)
آموزش (Training)
فهرست یا لیستی از مواد شیمیایی خطرناک در محیط کاری افراد (Materials Inventory and Hazards Assessment)
در استاندارد OSHA برچسب یک منبع سریع و فشرده برای کسب اطلاعات در خصوص آن ماده شیمیایی است. ادامه مطلب...
به صورت کلی طبقه بندی مواد شیمیایی به منظور دسته بندی کردن آنها از نظر خواص و خطراتی که ایجاد می کنند، انجام می شود. و از معروف ترین سیستم هایی که به منظور طبقه بندی مواد شیمیایی در جهان به کار می رود، سیستم GHS نام دارد.
GHS چیست ؟
GHS در واقع مخفف شده عبارت GLOBALLY HARMONIZED SYSTEM است که به معنای سیستم جهانی طبقه بندی مواد شیمیایی می باشد.
با کمک GHS چنین امکانی فراهم می شود که مواد شیمیایی را از نظر میزان خطرات آنها مورد بررسی قرار داد و میزان ایمنی و سلامت هر یک از انها را تعیین کرد. در واقع تمامی افرادی که با مواد شیمیایی مختلف سر و کار دارند، مانند افرادی که به خرید و فروش مواد شیمیایی می پردازند و یا تولید کنندگان و مصرف کنندگان این مواد باید از طبقه بندی مواد شیمیایی به روش GHS آگاه باشند تا از بروز خطر و عوارض ناشی از این مواد شیمیایی در امان بمانند.
علاوه بر افراد ذکر شده، کسانی که به حمل و نقل این مواد می پردازند نیز باید شناخت کافی از انواع مواد شیمیایی و جایگاه انها در این سرویس مطلع باشند. در غیر این صورت ممکن است که دچار آسیب ناشی از این مواد شوند. و خطرات موجود در آنها این دسته از افراد را تا پای مرگ نیز بکشاند.
انواع علائم نشان دهنده خطر در طبقه بندی مواد شیمیایی به روش GHS
مواد شیمیایی که با استفاده از این روش طبقه بندی می شوند به کمک علائم مختلفی نشانه گذاری می گردند تا بر اساس آنها میزان خطرزا بودن این مواد شیمیایی برای افراد مشخص گردد.
مهمترین علائم در این زمینه از قبیل زیر می باشند:
علامت تعجب:
علامت تعجب بیانگر آن است که ماده شیمیایی باعث تحریک پوست و سوزش چشم می شود. و دستگاه تنفسی انسان را تحریک می کند.
علامت خطر سلامتی:
علامت خطر سلامتی به شکل بدن یک انسان طراحی شده است که وجود این برچسب بر روی ماده شیمیایی بیانگر سرطان زاد بودن، عقیم کنندگی، تاثیر بر روی ژن و … در انسان است.علاوه بر آن در صورت مشاهده این علامت باید بدانید که خطر بروز حساسیت و یا سمیت تنفسی نیز در انسان وجود دارد.
علامت دایره شعله ور:
اگر بر روی یک ماده شیمیایی علامت دایره شعله ور درج شده باشد نشان دهنده وجود گازهای اکسید کننده، مایعات و یا جامدات اکسید کننده در ماده شیمیایی است.
علامت شعله:
هر زمانی که علامت شعله را بر روی یک ماده شیمیایی دیدید، باید متوجه شوید که این ماده قابل اشتعال و آتش زا است. و میتوانند تولید کننده حرارت و گاز قابل اشتعال باشد. مواد شیمیایی که با این علامت مشخص می شوند به صورت خود تحریک شونده و پراکسیدهای ارگانیک هستند.
علامت استوانه گازی:
از دیگر علامت های به کار رفته در طبقه بندی مواد شیمیایی به روش GHS علامت استوانه گازی است. که وجود برچسب با این علامت نشان دهنده وجود گاز تحت فشار است.
علامت مواد شیمیایی خورنده:
علامت شیمیایی خورنده که با تصویر ریختن مایع بر روی دست مشخص شده است. نشان دهنده وجود مواد شیمیایی خورنده در ماده مورد نظر است. در حقیقت تماس پیدا کردن این ماده با پوست باعث بروز سوختگی و خوردگی پوست می شود. و به چشم نیز آسیب وارد می کند.در واقع اجتناب از تماس گرفتن با این مواد شیمیایی بسیار الزامی است.
علامت بمب در حالت انفجار:
در طبقه بندی مواد شیمیایی به روش GHS از علامتی با نشانی بمب در حالت انفجار نیز استفاده می شود .که این علامت نشان دهنده وجود مواد منفجره، خود فعال شونده ها و پراکسید های ارگانیک در ماده شیمیایی است.
علامت جمجمه و استخوان:
در تمامی مواد شیمیایی که بر روی آنها از این برچسب استفاده شده باشد، باید به وجود مواد سمی و کشنده قوی پی برد. با این وجود اگر بر روی یک ماده این برچسب را مشاهده کردید. تا حد ممکن به آن نزدیک نشوید.
علامت محیط زیست:
از دیگر علامت های موجود در طبقه بندی مواد شیمیایی به روش GHS علامت محیط زیست است که با نشانی یک ماهی طراحی شده است. استفاده از این علامت در مواقعی انجام می شود که ماده شیمیایی برای آبزیان مضر باشد.
