تجربه نشان داده است که به منظور کار با مواد شیمیایی به خصوص در محیط هایی چون آزمایشگاه، آشنایی با اطلاعات مندرج در برچسب مواد شیمیایی می تواند تا حد زیادی خطرات استفاده از این مواد را تقلیل دهد.
این برچسب در واقع همان برچسبی است که تولیدکننده روی بدنه ظرف قرار می دهد و جزء الزامات تولید مواد شیمیایی است.
برچسب مواد شیمیایی چیست؟
برچسب مواد شیمیایی، نام و علائمی است که بر روی بسته‌بندی مواد شیمیایی قرار می‌گیرد و اطلاعات مهمی درباره خطرات، استفاده صحیح، نگهداری و دفع آنها را برای کاربران فراهم میکند.
این برچسب‌ها شامل نام ماده شیمیایی، فرمول شیمیایی، خطرات، نشانگر‌ها، دستورالعمل‌های اضطراری و سایر اطلاعات لازم درباره استفاده از ماده هستند.
افراد مشغول در آزمایشگاه به سبب کار با انواع مواد شیمیایی در معرض خطرات زیادی هستند.
مواد شیمیایی بسته به ماهیت، غلظت، مدت قرار گرفتن در معرض و حساسیت فردی می توانند خطرات و عوارض مختلفی برای سلامتی افراد داشته باشند که این عوارض به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت انسان‌ها و محیط زیست تأثیر می گذارد.
انواع مختلف عوارض مواد شیمیایی
در اینجا چند دسته کلی از خطرات شیمیایی و خطرات سلامت مرتبط با آن آورده شده است:
سمیت:
بسیاری از مواد شیمیایی می توانند سمی باشند، به این معنی که پتانسیل آسیب رساندن به موجودات زنده را دارند.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی می تواند منجر به اثرات حاد یا مزمن سلامتی شود، از تحریک خفیف تا بیماری شدید یا حتی مرگ. به عنوان مثال می توان به فلزات سنگین (سرب، جیوه)، آفت کش ها، حلال های خاص (بنزن، فرمالدئید) و مواد شیمیایی صنعتی (آزبست، PCB) اشاره کرد.
سرطان زایی:
برخی از مواد شیمیایی شناخته شده یا مشکوک به ایجاد سرطان هستند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد سرطان زا خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان مانند سرطان ریه، مثانه، کبد یا پوست را افزایش می دهد. نمونه هایی از مواد سرطان زا عبارتند از آزبست، بنزن، فرمالدئید، رنگ های خاص و برخی آفت کش ها.
اثرات تولید مثل و رشد:
برخی مواد شیمیایی می توانند بر سلامت باروری تأثیر منفی بگذارند و در رشد طبیعی جنین اختلال ایجاد کنند. آنها ممکن است باعث ناباروری، نقایص مادرزادی یا اختلالات رشدی در کودکان شوند. موادی مانند سرب، جیوه، برخی آفت کش ها و مواد شیمیایی صنعتی (فتالات ها، بیسفنول A) به عنوان خطرات تولید مثل و رشد شناخته شده اند.
مشکلات تنفسی:
قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی می تواند منجر به مشکلات تنفسی، از جمله تحریک سیستم تنفسی، آسم یا سایر مشکلات تنفسی شود. موادی مانند ترکیبات آلی فرار (VOCs)، ذرات معلق، ازن و آلاینده های مختلف صنعتی می توانند اثرات مضری بر سیستم تنفسی داشته باشند.
آلرژی و حساسیت:
برخی از افراد ممکن است آلرژی یا حساسیت به مواد شیمیایی خاص داشته باشند. قرار گرفتن مکرر در معرض این مواد می تواند باعث واکنش های آلرژیک مانند بثورات پوستی، ناراحتی تنفسی یا علائم دیگر در هنگام تماس یا استنشاق شود.
مواد شیمیایی آلرژی زا رایج شامل عطرهای خاص، رنگ ها، لاتکس و انواع خاصی از فلزات (نیکل) است. ادامه مطلب...
در جواب اینکه مواد شیمیایی صنعتی چیست ؟ میتوان گفت : مواد شیمیایی صنعتی موادی هستند که ترکیب ثابت و ویژگی های مشخصی دارند.
به طور کلی مواد شیمیایی را نمی توانیم با روش های جداسازی فیزیکی به راحتی از هم جدا نماییم.
مواد شیمیایی صنعتی به بخشی از صنایع گفته میشود که مواد شیمیایی مورد نیاز دیگر صنایع را، از طریق تبدیل مواد خام به مواد مورد نیاز، تأمین میکند.
پالایشگاهها و واحدهای پترو شیمی که مواد خام نفتی را به موادی چون سوخت، حلال، رزین و … تبدیل میکنن ، نمونه هایی از صنایع شیمیایی به شمار میروند؛ و جزو این دسته میباشند.
مواد شیمیایی اولیه و مواد شیمیایی صنعتی که در مقادیر زیادی تولید می شوند اصولا برای کالاهای صنعتی و همچنین برای مصرف کننده ها ی عمومی استفاده می شوند.
این مواد شامل مواد اولیه شیمیایی است که از روغن، مواد معدنی اساسی و واسطه ها برای فرآیندهای شیمیایی حاصل می شود.
شناخت فرآیندهای تولید و ترکیب شیمیایی این مواد شیمیایی اساسی به منظور دستیابی به اهدافی مانند کاهش هزینه و رعایت قوانین محیطی و امنیتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مواد شیمیایی تولید شده برا ی عملیات صنعتی و تحقیقات به عنوان مواد شیمیایی صنعتی شناخته می شوند. برخی برای ایجاد انرژی مورد استفاده قرار می گیرند، برخی دیگر بر ای ساخت کالاهای مصر فی استفاده می شوند، در حالی که برخی دیگر به عنوان واسطه برای تولید سایر مواد شیمیایی صنعتی و محصولات مورد استفاده قرار میگیرند.
صنایع شیمیایی از طیف گسترده ای از مواد اولیه مانند هوا، مواد معدنی و نفت استفاده می کنند.مواد شیمیایی صنعتی تولید شده نمونه یا برای استفاده در عملیات صنعتی یا تحقیق توسط صنعت ، دولت یا دانشگاه ها تولید می شوند. ادامه مطلب...
گرید مواد شیمیایی یسری کمیت ها هستند که میزان خلوص یک ماده شیمیایی را نشان می دهند.
به طور مثال اگر مواد شیمیایی ناخالصی بیشتری داشته باشد (فاقد آب، فلزات یا هرگونه ناخالصی دیگر) از درجه خلوص پایین تری برخوردار است .
انواع گریدهای مواد شیمیایی
گریدهای مواد شیمیایی انواع مختلفی دارد که به میزان خلوص آن بستگی دارد به طورکلی گریدهای مواد شیمیایی براساس اصول مقررات کلی می توان به شکل زیر دسته بندی کرد :
گرید مواد شیمیایی تحلیلی Analytical chemistry grade
گرید مواد شیمیایی آزمایشگاهی Laboratory chemistry grade
گرید مواد شیمیایی عمومی / آزمایشگاهی Laboratory/ General chemistry grade
تغییر شیمیایی شامل واکنش هایی است که در آن ماده تغییر ماهیت می دهد و با از دست دادن و یا الکترون و به دنبال آن ترکیب شدن با سایر اجزای به وجود آمده در اثر واکنش تولید یک محصول و فراورده های جدید می نمایند. معمولا هر واکنش در هنگام شروع مواد واکنش دهنده دارای یک سطحی از انرژی می باشند.
اگر واکنش به صورت خودبخودی رو به جلو پیش برود مثل سوختن یک تکه چوب و یا سوختن هیدروژن گازی، مواد حاصل شده از آن واکنش در سطح پایین تری از انرژی نسبت به واکنش دهنده ها قرار دارند. و اگر سطح فراورده ها بالاتر از واکنش دهنده ها بود آن واکنش غیر خودبخودی بوده( مثل واکنش های الکترولیز و الکتروشیمیایی).
در تمام واکنش های شیمیایی یک بخش وجود دارد به نام کمپلکس فعال که در آن ناحیه واکنش می تواند به هر طرفی برود و سطح انرژی آن از تمام مواد واکنش دهنده و فراورده بالا تر می باشد.
مواد می توانند تبدیل به فراورده ها شوند و یا به مواد اولیه برگردند.
میزان سرعت و شدت انجام واکنش به صورت مستقیم با ارتفاع این قله ارتباط دارد به این صورت که هر چه ارتفاع بیشتر شود مواد اولیه نیاز به صرف انرژی بیشتری هستند تا به قله برسند بنابر این آن واکنش دارای سرعت کمتری می باشد و بلعکس هرچه ارتفاع قله کمتر باشند مواد با سرعت بیشتری به آن قله رسیده و واکنش می دهند.
اختلاف انرژی میان فراورده‌ها و واکنش‌دهنده‌ها به صورت گرما ظاهر میشود.
واکنش‌های گرماگیر چیست ؟
واکنش‌هایی نظیر واکنش‌های سوختن متان که با تشکیل کلرید هیدروژن در آنها، سطح انرژی فراورده‌های واکنش از مواد واکنش‌دهنده پایین‌تر باشد، به علت تولید انرژی گرمایی، گرمازا می‌گوییم و در مقابل واکنش‌هایی که در آنها سطح انرژی شیمیایی فراورده‌ها بیشتر از واکنش‌دهنده‌ها باشد، واکنش‌های گرماگیر نامیده می‌شوند و برای انجام چنین واکنشی باید مقداری گرما به اجزای واکنش‌دهنده داده شود، مانند تجزیه کردن کلرید آمونیوم جامد که با گرم کردن، به دو گاز آمونیاک و کلرید هیدروژن تبدیل میشود.
در تغییرات شیمیایی اتصال اتم‌ها به یکدیگر و آرایش الکترونی آنها در واکنش‌دهنده‌ها تغییر می‌یابد. البته در یک واکنش شیمیایی، اتم‌ها نه به‌وجود می‌آیند و نه از بین میروند و تنها ترکیب، تجزیه یا بازآرایی می‌شوند.
واکنش شیمیایی بیان یک تغییر شیمیایی است که ممکن است با آزاد کردن انرژی به صورت گرما، نور یا صوت همراه باشند و تولید گاز، تشکیل رسوب یا تغییر رنگ در پی داشته باشند. و برخی از واکنش ها نیز نیازمند دریافت انرژی برای انجام واکنش می باشند. ادامه مطلب...
